Fotoğraf Okuma

Kitle iletişim araçları haber verme, eğlendirme, eğitme gibi faktörleri gerçekleştirmek, toplumsal değerlerin devamlılığını sağlamak için “görüntü” den olabildiğince yararlanmaktadır. Haberdar etme, eğitme, eğlendirme gibi “masum” görünüşler altında bir tüketim toplumu yaratmak için bilince ve bilinç altına görsel enjeksiyonlar yapılmakta. S.11

Susan Sontag’a göre kapitalist toplum görüntüler üzerine kurulu bir kültüre gereksinim duyar. “Satın almayı uyarmak ve sınıf, ırk, cinsiyet sorularını uyuşturmak için korkunç miktarlarda eğlenceye gereksinim vardır. Ve doğal kaynakları dahi iyi sömürmek, üretkenliği artırmak, düzeni sağlamak, bürokratlara iş bulmak için sınırsız miktarda bilgi toplamak zorundadır. Fotoğraf makinesinin ikili kapasitesi, yani gerçekliği hem öznelleştirmesi hem de nesnelleştirmesi, bu gereksinimlere en iyi biçimde hizmet eder. Onları güçlendirir. Özgür siyasal seçimin özgür ekonomik tüketime indirgenmesi, görüntülerin sınırsızca üretilmesini ve tüketilmesini şart koşar.” (Susan Sontag, Gotoğraf Üzerine, 6.45, 1995, s.186)

Kapitalist üretim biçimi tüketimi zorunlu kılar. Bu sistemin ayakta kalabilmesi için üretim ve üretilen her şeyin tüketilmesi birinci koşuldur. Tüketimin sürekli olarak arttırılması da gerekir. Tüketimin kitlelere empoze edilmesinde reklam ve reklam fotoğrafları önemli rol oynar. Reklam fotoğrafları çoğu kez üzerlerinde uzun uzadıya düşünülmüş, büyük gruplar tarafından tasarımları yapılmış ve uygulanmaya konulmuş çalışmalardır. S. 37

İnsanların her biri görüntü tüketicisidir.

Sontag’a göre fotoğraflar kanıt oluşturur. “Duyduğumuz ancak kuşkuyla karşıladığımız bir şey, bize onun fotoğrafı gösterildiği zaman kanıtlanmış olur… Bir başka kullanım biçimindeyse fotoğraf makinesinin kaydı doğrulayıcıdır.  Bir fotoğraf belli bir şeyin meydana geldiğinin değiştirilmez kanıtıdır. (Sontag; 1993, 20)

Körfez savaşı sırasında değişik dünya gazetelerinde petrole bulanmış karabatak insanları Bağdat’ta ölen binlerce Irak’lıdan fazla üzdü. Daha sonra bu karabatağın fotoğrafının bir petrol tankeri faciasından kaldığı anlaşıldı. İnsanlar üzüldükleriyle kaldılar, ancak Bağdat’ta insanlar öldürülmeye devam etti…. Kitle iletişim araçlarını denetleyenler, sadece duyurmak istedikleri haberleri ve göstermek istedikleri görüntüleri sunmaktalar insanlığa. Bu da bir “global körlüğe ve sağırlığa” neden olmakta.

Ertuğrul Algan

Ankara, Bilgi Yayınları 1990

 Fotoğrafın sosyolojiyle olan ilişkisini anlatan "Büyüyen fotoğraf Küçülen Sosyoloji" adlı kitabı okuyup peşine Ertuğrul Algan'ın bu kitabını okuyabilirsiniz. Fotoğrafın neleri nasıl etkilediğini çok iyi anlatan başarılı bir kitap. Bu arada şimdilik bu kadar alıntı yaptım fakat sayfa numaralarını not almayı unuttuğum için geri kalan önemli kısımlarını kitabı tekrar okuyup ekleyeceğim. Ve görselleri de tabi.

Kitap için müzik: Marjan Farsad - Khooneye Ma