Kitle İletişim Teorilerine Giriş

Bugünkü formata en yakın olan ilk gazete 1660 yılında Almanya’da yayınlanan Leipziger Zeitung olduğu ileri sürülmektedir. S. 11

Kitle kavramı olumsuz anlamda çokluk ya da kalabalık kelimelerine karşılık kullanılmaktadır. (Mc Quail 1994;32) s.16

Zeki ve akıllı olmayan insan topluluklarının ifade edilmesinde ve kültür eksikliğinin vurgulanmasında da kitle kavramı kullanılır.

 Kitle kavramının olumlu anlamda ise, özellikle sosyalist kültürlerde belirli amaçlar için organize olup, çalışan insanların dayanışmasını anlatmada kullanıldığı görülmektedir. S.16

(Nüfus artışı, liberal demokrasi, bilimsel deney ve sanayileşme ile birlişince kitleler ortaya çıkmıştır. S. 17)

Türdeşlik, duygusallık ve önyargılılık gibi karakteristikleri bulunan kitle içerisindeki bireyler, “bireysel düşünme yeteneklerini” yitirdiklerinden, kolaylıkla denetim altına alınabilirler. (Bon, 1969, 7-8) si17

Friedson kitlenin dört temel unsuru olduğunu söyler. Bunlar:

1. Kitle heterojen bir yapıya sahiptir. Toplumdaki bir çok kesim ve gruptan üyeleri bünyesinde barındırmaktadır.
2. kitlede bireysel hareket etme yetisi bulunmamaktadır.
3. kitle üyeleri birbirinden ayrılmıştır. Bireylerin birbirleriyle karşılıklı etkileşim içerisinde bulunması mümkün olmadığı gibi, her bir bireyin değişik tecrübeleri olduğu da göze çarpmaktadır.
4. kitlede liderlik yoktur. Seyrek de olsa bir organizasyonun söz konusu olduğu durumlarda ise, bu çok gevşektir.

En genel şekliyle iletişim, “herhangi bir şeyin ya da bilginin ortaklaşa kullanılması” anlamına gelir. S. 18

Kitle kültürünün genel özellikleri( Alemdar ve Erdoğan)

1. Mümkün olduğunca çok sayıda tüketiciye ulaşmayı sağlayacak araçlarla ilişkili olan kitle kültürü, ticarilik vasfı taşımakta ve pazarlanabilmektedir.
2. Oldukça bayağı ve zevksiz olan bu kültürde tüketici, kültürel malları sadece eğlence ve vakit geçirme aracı olarak kullanabilmektedir.
3. Ahlaktan yoksun olan kitle kültürü, sahte bilgileri yüceltirken, ciddi bilgileri ise alçaltmaktadır.
4. Her şeyden önce manüpüle etme-yönlendirme amacı taşıyan kitle kültürü bireyleri tek düzeliğe ve standartlaşmaya itmektedir. Diğer yandan bireylere hayatta hiçbir şeyin kutsal olmadığı fikri empoze edilirken, çocukça zevkleri ortaya çıkarmaktadır. S. 22-23

Medyaya yönelme ve medyayı kullanma biçim ve nedenleri.

1. eğlenmek için
2. otoriteyi temsil eden şahsiyetlerin yüceltilmesini veya aşağılanmasını görmek için
3. güzelliği yaşamak için
4. başkalarının tecrübelerinden yararlanmak için
5. merakı tatmin etmek ve bilgilenmek içim
6. tanrısal ve ilahi olanla özdeşleşmek için
7. empati için
8. kafayı dağıtmak veya oyalanmak için
9. sorumluluk almaksızın uç heyecanları yaşamak için
10. taklit edecek modeller bulmak için
11. bir kimlik kazanmak için
12. adalete olan inancını pekiştirmek için
13.  başkalarının hatalarını görmek için
14. hainleri iş başında izlemek için
15. çirkin olanı da görmek için
16. ahlaki, ruhsal ve kültürel değerleri doğrulamak için

MEDYA ETKİ TEORİLERİ

Sosyalizasyon Teorisi:

Kitle iletişim araçlarının, bireyin tutum, inanç ve değerler sistemine etki ederek, sosyal kimliğin oluşmasında önemli bir rol oynadığını dile getirmektedir.

Bireyin sosyalleşmesinde büyük rol oynayan aile, din adamları, eğimciler ve politikacılar gibi kesimlerin, günümüz toplumlarında önceliği iletişim araçlarına kaptırdığı noktasından hareket eden sosyalizasyon teorisi, bireylerin sosyalleşmesinde “iletişim araçların diğer ajanlardan daha etkili” olduğu varsayımına dayanmaktadır.. s. 79

GÜNDEM KURMA TEORİSİ

1. kitle iletişim araçları, olayları kendi amaçları doğrultusunda sunabilmektedir. Örneğin bazı olaylar önemsenmeyerek atlanırken, bazı olaylara ise gerçeğinden fazla önem ve yer verilebilmektedir.
2. kitle iletişim araçları herhangi bir olayı, güncel olarak önem taşımayan geçmişteki olay veya olaylarla ilişkilendirmekte ve farklı yöne çekerek sunabilmektedir.
3. bir birey ya da az sayıda kişinin görüşü, olduğundan fazla sayıda bireyin görüşüymüş gibi sunulabilmektedir.
4. kitle iletişim araçlarınca sunulan mesajlarla halk böyle istiyor ya da halk şuna inanıyor şeklinde kesin olarak ispatlanamayacak genel ifadeler kullanılabilmektedir.
5. tanınmış ve topluma mal olmuş kişiler hakkında küçültücü yada aşağılayıcı ifade ya da resimler kullanılabilmektedir.

SESSİZLİK-SUSKUNLUK SARMALI TEORİSİ

1. toplum, sapan bireyleri dışlamakla tehdit etmektedir.
2. bireyler sürekli olarak korkusu içindedir.
3. bireyler dışlanma korkusu nedeniyle kamuoyunu sürekli gözlemlemektedir
4. bireyin yaptığı bu gözlem, onun düşünce ve kanaatlerini açıklayıp, açıklamaması sürecine etki etmektedir.

 Prof. Dr.Metin Işık

Şeytana Satılan Ruh ya da Kötülüğün Egemenliği

Gerçekliği bu kadar kolay bir şekilde kabul ediyorsak bunun nedeni herhalde gerçeklik diye bir şeyin olmadığını hissediyor olmamızdır. Jorge Luis Borges

Dün gece düşümde gerçekliği gördüm. Sabah uyandığımda bir rüya olduğunu anlayınca çok rahatladım. Stanislaw Lec

Gerçek dünyayı bertaraf ettiğimize göre, geriye kalana ne dememiz gerekiyor? Görünümler dünyası mı? Kesinlikle hayır! Çünkü hakiki dünyayla birlikte görünümler dünyasını da yok ettik. Friedrich Nietzsche

Böylesine yoğun bir gerçeklik dünyasına tahammül etmenin tek yolu onu sürekli inkar etmektir. Magritte’in: “bu bir pipo değildir” çalışmasından yola çıkarak görünen dünyayı “bu bir dünya değildir” türünden gerçek üstücü bir yadsımaya dönüştürebiliriz –modern sanatın geçirmiş olduğu aşamaları belirleyen bu ikili süreç kendini: Görünür, somut dünyayla bu dünyanın kesin bir yadsınması şeklinde sunmaktadır. S. 23

Sanal: Gerçekliğin peşinde koşan son avcı ve onu yakıp yıkan yağmacıdır –bizzat gerçeklik tarafından bir tür bulaşıcı ve yok edici unsur şeklinde salgılanmıştır.

Sanal Gerçeklik, Gerçeklikle kedinin fareyle oynadığı gibi oynamaktadır. Bu, nesnel gerçekliğin soyutlanma sürecinde devreye sokulan ve Bütünsel Gerçeklikle noktalanan sürecin nihai aşamasıdır. S.24

Baudrillard’a göre geleceğin insanı: Bu insan gözden geçirilip, rekltifiye edilmiş bir varlık olacaktır. Daha baştan zaman içinde ulaşması gereken ideal insan özelliklerine sahip olacaktır, yani asla kendi olmayacak hep ideal varlık olarak kalacaktır. Daha dünyaya gelmeden önce bir değişim geçireceğinden iyi ya da kötü anlamda hiçbir şeye yabancılaşamayacaktır. S.26

Bütünsel gerçeklik bir ütopyadır. Oysa devasa yapay bir mekanizma aracılığıyla bu şey bize dayatılmak istenmektedir. S.29

Hakikatten yoksun bir dünyada, gerçeklik onun yerini alsın diye uydurulmuş bir şeyse, bu arada da “gerçek” dünyanın varlığı hemen her yerde sorgulanmaya başlanmışsa, sonuç olarak, hakikatten yoksun bir evrene -bu içinde yaşadığımız dünya oluyor- daha yakın durduğumuz söylenemez mi? S.32

Dünya demek gerçek demek değildir. Dünya zaman içinde gerçeğe dönüşmüştür. Günümüzdeyse bu özelliğini yitirmektedir. Buna karşın onun bütünüyle sanallaştığı söylenemez. Kısmen sanallaştırılmıştır. S. 32

Dünya ile (gerçekliğin) yansımasının birbirine karıştırıldığı bir yerde gerçekle dünya arasında hiçbir ilişkinin bulunmadığı söylenebilir. Fark sözcüğü bu farklılığı ifade konusunda oldukça yetersiz kalmaktadır.  S. 35

Güncel kölelik biçiminin gönüllü ya da gönülsüz olma, özgürlükten yoksunlukla bir ilişkisi yoktur, tam tersine bu durum, aşırı özgürlük ortamının yol açtığı bir sonuçtur. Her ne şekilde olursa olsun özgürleşmeye çalışan insan artık neden ve niçin özgür olması gerektiğini bilemediği gibi, böyle bir ortamda nasıl bir kimliğe sahip olması gerektiğini de bilememektedir. Her şeye sahip olan insan kendi kendisinden nasıl yararlanması gerektiğini bilememektedir. S. 54

Özgürlük ve kimlik gibi şeylerin peşinden koşup, bunları anlamlı kılmaya çalışmanın bir yararı yoktur.  Nasıl bir insan olduğumuz yaşantımız ve yaptıklarımıza bakılarak söylenebilir. S. 62

İLETİŞİM, İLETİŞİM VE DİĞER AĞLARIN YOL AÇTIĞI ZİHİNSEL DİASPORA

Dört bir yandan interaktif süreçler tarafından kuşatılmış bulunuyoruz. Birbirinden farklı şeyler birbirine karıştı. Hiçbir yerde artık mesafe bilinci diye bir şey yok. Cinsiyetler, karşıt kutuplar, sahne ve salon, oyuncular, özne ve nesne, gerçek ve ikizi arasındaki mesafe ortadan kalktı. S. 74

Birbirine karışan terimler, birbirine toslayan kutuplar değer yargılarını dümdüz ettiler. Artık ne sanat, ne ahlak ne de politika alanında değer yargılarından söz edilemez. S. 74

Yaşantımızı üstümüze bir tür dijital tulum gibi geçiriyoruz. Fotoğraf, sinema ve resim sanatlarına özgü bir sahneyle bir bakış olayı varken; video ve bilgisayar ekranından yansıyan görüntüde Mc Luhan’ın daha önce söylediği gibi bir tür içine gömülme, bir tür göbek bağı durumu, “dokunsal” bir karşılıklı etkileşim süreci söz konusudur. S. 75

Belki de makineler tarafından yönetilmeyi insanlar tarafından yönetilmeye yeğliyoruz. Belki de anonim ve otomatikleşmiş bir egemenlik biçimini insan iradesine bağlı, hesaba kitaba dayalı egemenlik biçimine yeğliyoruz.

Yabancı irade yerine bizi emip, her türlü sorumluluğu üzerimizden alan integral hesaba boyun eğmeyi yeğliyoruz. S. 89

Gerçek imge durum ve nesneden çok bu dünyaya özgü titrekliği ön plana çıkartan imgedir. S.98

KENDİ KENDİNİN… ÇAĞDAŞI BİR SANAT

Artık modern sanat diye bir şey yoktur. Çağdaş kendisinden başka bir şeyin çağdaşı değildir. S. 103

Çağdaş sanatta teknik, reklam amaçlı, medyatik ya da sayısal işlemler arasında hiçbir fark kalmamıştır. Artık sanatsal aşkınlık, farklılık, mevcut haliyle çağdaş dünyayı yansıtmaya çalışan bir sahne yoktur. İşte bu anlamda çağdaş sanat diye bir şey yoktur, çünkü onunla dünya arasında bir fark yoktur, ikisi aynı şeydir. S. 103

Sıradanlaşmış sanatla dünyanın sıradanlığı birbirine karışmaktadır. S. 104

Her türlü gerçeklik, estetik alanın içine çekilerek, estetik, her alanda genel geçer bir boyuta dönüştürülmüştür…. Bütün bunlar sanat ve gerçekliğin aynı anda özgürleştirilmesi gibi bir başlık altında toplanmıştır. Aslında bu özgürleştirme ikisini birbirine mahkum ederek ikisi için de ölümcül bir görünüm kazanmıştır. S. 104

Seyirci, çoğunlukla hiçbir şey anlamadığı bu sanat kültürünü önemsiz bir şey gibi tüketmektedir. Seyirci hiçbir şey anlamaması gerektiğini anlamakta, önüne konulanlara gerek olmadığını, önemli olan tek şeyin kültür adlı dayatma, yani kültür adlı entegre devreye bağlılık olduğunu kavramaktadır. Oysa bizzat kültürün kendisi küresel dolanım düzenine ait bir alt unsurdan başka bir şey değildir. S. 105

Ahlaki çöküş kapasitemiz bir sınır tanımıyor. İşlemek istediğimiz bütün suçları işlemeden rahata ermeyeceğiz. Guido Cerenetti

Modernleşme bir düşünce, bir ideal ve bir düşgücüne sahipti. Oysa azgın bir maddi gelişme süreciyle birlikte hepsi ortadan kaybolup gitti. S. 125

Biz bir yandan anlam içinde boğulurken diğer yandan mutlak bir anlamsızlığın yol açtığı bir korku düzeni içinde yaşıyoruz. S. 134

Politika kötülüğün yaşama geçirildiği yer olup,; gerek bireysel gerekse ayrıcalık, ahlaksızlık, yolsuzluk gibi kolektif kötülük biçimlerinin yönetimini üstlenmiş bir alandır.İktidarın bu lanetlenmiş payın ve iktidardaki -bu görevin kendilerine sunduğu tüm ikincil ayrıcalıklardan yararlanmayı uman- politikacılara da kurban edilmenin düşmesi kaçınılmaz bir sonuca benzmektedir.

İkili yaşamın sonunda iki kere ölünür.

Şeytana Satılan Ruh ya da Kötülüğün Egemenliği
Jean Baudrillard